Wydarzenia

Realizacja projektu polsko-duńskiego

2010-03-21

Nazwa projektu

Krajowy plan zwalczania zagrożeń i zanieczyszczeń na morzu w polskiej strefie odpowiedzialności ekonomicznej (Krajowy Plan)

National Contingency Plan for Marine Spill Incidents with Oil and Other Harmful Substances in the Polish Baltic Sea Response Zone

Fonansowanie

Projekt finansowany jest przez Duńską Agencję Ochrony Środowiska (DEPA) za pośrednictwem Funduszu Współpracy dla Ochrony Środowiska Europy Wschodniej - DANCEE (Danish Cooperation for Environment in Eastern Europe)

Realizator projektu

Carl Bro a/s Dania - firma doradcza, która zrealizowała identyczne projekty dla: Estonii, Litwy, Łotwy i Rosji. Kilka projektów z zakresu ochrony środowiska zostało zrealizowanych w Polsce.

Odbiorca projektu

Morska Służba Poszukiwania i Ratownictwa

Budżet projektu

  • 1 894 196 DKK (około 1,07 mln zł) - opracowanie i wdrożenie Krajowego Planu
  • 8 000 000 DKK (około 5,52 mln zł) - zakupy sprzętu związanego z Krajowym Planem

8 milionów DKK ulokowane jest jako grant, którego uruchomienie jest możliwe pod warunkiem znalezienia źródeł współfinsowania w wysokości co najmniej 50 % wartości projektu.

Czas realizacji projektu

14 miesięcy (bez dostaw sprzętowych).

Procedura zatwierdzania projektu

W oparciu o list intencyjny skierowany przez ministerstwo właściwe ds. gospodarki morskiej do DEPA, obie strony wypełniły wnioski. W przypadku strony polskiej była to karta informacyjna projektu, która po zaopiniowaniu (w tym konkretnym przypadku były to opinie urzędów morskich i Mieczysława Ostojskiego - Sekretarza Wykonawczego Komisji Helsińskiej) przekazywana jest do Departamentu Funduszy Zagranicznych, Ministerstwa Środowiska. Po uzyskaniu pozytywnej opinii Departamentu Ochrony Środowiska MŚ, wniosek wraz z listem intencyjnym kierowany jest do strony duńskiej. Wspólna komisja, w której skład wchodzą przedstawiciele DANCEE i Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej wstępnie kwalifikuje projekt. Decyzję o jego uruchomieniu podejmuje DEPA.

Krótka historia realizacji

  • 26.04.2000 - spotkanie przedstawicieli PRO w DEPA
  • 21.12.2000 - list intencyjny MTiGM do DEPA
  • 12 - 15.03.2001 - wizyta przedstawicieli Carl Bro - spotkania w MTiGM, MŚ, NFOŚiGW
  • 25.04.2001 - projekt przesłany do MŚ
  • 24.05.2001 - projekt uzyskuje akceptację MŚ
  • 15.08.2002 - DEPA wyraża wolę zatwierdzenia projektu pod warunkiem rozszerzenia go realizację zakupu sprzętu
  • 11.10.2002 - ponowny list intencyjny z Ministerstwa Infrastruktury do DEPA dotyczący ewentualnego rozpatrzenia możliwości współfinansowania drugiej fazy projektu, polegającej na zakupach sprzętu do zwalczania zanieczyszczeń (w załączeniu)
  • 06.11.2002 - data zatwierdzenia finansowania projektu przez DEPA
  • 01 - 03.12.2002 - wizyta przedstawiciela Carl Bro - rozpoczęcie realizacji projektu.

Uwagi o realizacji

Są dwa powody, dla których DEPA zdecydowała się na rozszerzenie projektu. Pierwszy to fakt, że strona polska od 2003 roku nie może być już beneficjantem funduszu DANCEE. Początkowo zamiarem Duńczyków było zrealizowanie dwóch oddzielnych projektów. Planowane wejście Polski do Unii Europejskiej spowodowało, że znalazła się ona poza sferą zainteresowania programu pomocowego. Mając na uwadze prawdziwą intencję ofiarowywanej pomocy, połączenie dwóch projektów było więc jedyną możliwą formą ich realizacji. Drugi powód to możliwość alokacji funduszu przeznaczonego na zakupy sprzętu na kolejny rok.

Projekt obejmuje

  1. Szczegółowy przegląd istniejącej wersji Krajowego Planu oraz prawodawstwa polskiego.
  2. Opracowanie wytycznych dla rewizji i aktualizacji planu, według standardów zalecanych przez Komisję Helsińską, EU oraz IMO, jak również pod kątem przyszłej koordynacji tych planów z państwami sąsiednimi.
  3. Przegląd planu w celu określenia potrzeb sprzętu niezbędnego do realizacji zadań wyznaczonych przez plan oraz możliwości współfinansowania zakupu.
  4. Wdrożenie planu poprzez wspólne opracowanie a następnie udostępnienie, dyskusję i uzgodnienia prowadzące do kooperacji wyznaczonej przez plan.
  5. Realizację dostaw sprzętowych w oparciu o listę potrzeb - opcja.

Podczas wizyty przedstawicieli duńskiej firmy konsultingowej odbyło się wiele spotkań

  • w Ministerstwie Infrastruktury z Dyrektorem Departamentu Administracji Morskiej i Śródlądowej
  • z Dyrektorem Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska
  • z Komendantem Głównym Państwowej Straży Pożarnej
  • z Dyrektorami Urzędów Morskich w Gdyni, Słupsku i Szczecinie
  • z Dyrektorami Wydziałów Zarządzania Kryzysowego województw pomorskiego i zachodniopomorskiego

Celem pierwszej fazy realizacji projektu było:

  1. Poinformowanie wszystkich kluczowych uczestników przyszłego Krajowego Planu o projekcie i możliwościach jego finansowania.
  2. Przegląd planu i dyskusja nad jego celami oraz nawiązanie formalnych związków pomiędzy władzami, zarówno na szczeblu centralnym, jak i regionalnym.
  3. Utworzenie grupy roboczej, której zadaniem byłaby rewizja i aktualizacja planu.
  4. Utworzenie grupy roboczej w celu poszukiwania źródeł współfinansowania ze strony polskiej i zagranicy.
  5. Opracowanie szczegółowego harmonogramu realizacji pozostałych zagadnień związanych z projektem.

Cele zostały zrealizowane

Uwagi dotyczące celowości:

  1. Istniejący Plan Krajowy jest dokumentem tymczasowym (brak właściwych porozumień) i niepełnym, brak w nim zagadnień związanych z zaleceniami Deklaracji Kopenhaskiej, Konwencji Helsińskiej, Konwencji OPRC, wraz z Protokołem HNS.
  2. Również jako system plan funkcjonuje nieprawidłowo, poprzez brak platformy porozumiewawczej, wspólnego programu szkoleń i ćwiczeń oraz skoordynowanego programu rozwoju. Podstawową jego wadą jest brak współpracy ze służbami lądowymi.
  3. Oferowana przez Duńczyków pomoc umożliwia usunięcie wad planu jako dokumentu oraz stworzenie rzeczywistego systemu przeciwdziałania nadzwyczajnym zagrożeniom środowiska morskiego i wybrzeża. Strona duńska dostarcza sprawdzony schemat działania oraz wyznacza ramy czasowe, co jest szczególnie istotne w fazie wdrażania planu.
  4. Carl Bro jako firma doradcza ma znakomitą pozycję w Basenie M. Bałtyckiego. Rezygnacja z pomocy w świetle wcześniej wystosowanych listów intencyjnych oraz braku rzeczywistego systemu przeciwdziałania nadzwyczajnym zagrożeniom środowiska morskiego może budzić pewne wątpliwości.
  5. Polskie firmy doradcze oceniają koszt opracowania Krajowego Planu, w części wykraczającej poza zakres działania Służby SAR, w wysokości około 500 tys, zł., bez fazy wdrożeniowej. Niezależne od intencji ofiarodawcy pomoc wydaje się być korzystna dla strony polskiej, umożliwia bowiem rozwój systemu przeciwdziałania nadzwyczajnym zagrożeniom na morzu, po znacznie niższym koszcie. Przykładem tego są Estonia, Litwa, Łotwa i Rosja, które zbudowały swoje systemy praktycznie od zera i bardzo sobie chwalą współpracę z Duńczykami.

Działania Morskiej Służby Poszukiwania i Ratownictwa wraz z komentarzem (Rok 2002)

2010-03-17

Zakres przedstawionych danych: od dnia 01.01.2002 godzina 00:00 do dnia 31.12.2002 godzina 24:00

  1. MSPiR w wyżej wymienionym okresie wykonała 284 akcje ratownicze
    • 135 akcji zostało wykonanych wyłącznie przez siły MSPiR
    • 149 akcji zostało wykonanych przy współdziałaniu jednostek krajowych i zagranicznych
    • 82 osoby uratowano w sytuacji bezpośredniego zagrożenia życia

  2. Współdziałanie w akcjach ratowniczych-krajowe:
    1. Marynarka wojenna - 44 akcje
    2. Służby Radiokomunikacyjne - 24/19 akcji
    3. Policja - 26 akcji
    4. WOPR - 12 akcji
    5. PSP - 11 akcji
    6. SG - 8 akcji
    7. Inni - 28 akcji
  3. Współdziałanie w akcjach ratowniczych-zagraniczne
    1. Z zagranicznymi MRCC - 33 akcje (Morskimi Ratowniczymi Centrami Koordynacyjnymi)

 

Współdziałanie krajowe

Komentarz do punktu 2.1

(44) - Liczba akcji ratowniczych wykonanych przez MSPiR przy współdziałaniu z Marynarką Wojenną. Dotyczy w większości przypadków akcji ewakuacyjnych i poszukiwawczych wykonywanych przez śmigłowce ratownicze. W akcjach tych konieczne było jak najszybsze dotarcie do poszkodowanych, w celu ich odnalezienia i udzielenia im skutecznej pomocy. Poszkodowani znajdowali się bowiem w sytuacji nagłego zagrożenia życia, spowodowanej chorobą, urazem lub przebywaniem w zimnej wodzie. Współpraca z Marynarką Wojenną sprowadzała się również do wykorzystywania przez MRCK środków obserwacyjnych - Punktów Obserwacji Wzrokowej i Technicznej Marynarki Wojennej w celu potwierdzenia odbioru wizualnych sygnałów wzywania pomocy, jak również lokalizacji zagrożonych jednostek.

Komentarz do punktu 2.2

(24) - Liczba komunikatów cyfrowego selektywnego wywołania (CSW). Dotyczy wywołania w niebezpieczeństwie strefy morza A1 i A2, które zostały automatycznie przekazane do MRCK Gdynia przez Morski System Łączności Alarmowej i Bezpieczeństwa GMDSS (jest własnością TPSA). Przeprowadzone przez MRCK Gdynia postępowanie wyjaśniające doprowadziło do uznania wszystkich (24) odebranych komunikatów strefy A1 i A2, za fałszywe alarmy.

(19) - Liczba akcji ratowniczych, w których na żądanie MRCK Gdynia służby radiokomunikacyjne rozgłaszały komunikaty dotyczące prowadzonych działań ratowniczych. Sprawdzały sygnały identyfikacyjne zagrożonych jednostek. Prowadziły korespondencję w niebezpieczeństwie oraz nawiązywały łączność celem wyjaśnienia sytuacji statków, które nadały przez CSW komunikaty o niebezpieczeństwie.

Komentarz do punktu 2.3

(26) - Liczba akcji ratowniczych, w których na prośbę MRCK Gdynia Policja prowadziła liczne postępowania wyjaśniające. Dostarczone przez policję do MRCK informacje pozwoliły na szybką weryfikację posiadanych danych i podjęcie stosownych działań operacyjnych. Szczególne natężenie tej współpracy nastąpiło w miesiącach lipiec i sierpień. Ma to bezpośredni związek z ruchem turystycznym i licznymi wypadkami plażowymi (zaginięcia osób, utonięcia w efekcie poszukiwania i wydobycie zwłok ludzkich). Policja wykorzystywana była również przez MRCK do weryfikacji intencji i miejsca użycia wizualnych sygnałów wzywania pomocy (czerwone rakiety) - stwierdzone przypadki nadużywania sygnałów wzywania pomocy, strzelanie czerwonych rakiet z lądu lub plaży przez nieznanych sprawców, do czasu definitywnego wyjaśnienia angażują siły MSPiR, jak również służb współdziałających.

Komentarz do punktu 2.4

(12) - Liczba akcji ratowniczych prowadzonych wspólnie przez MSPiR i WOPR w większości na prośbę WOPR. Są to akcje wybitnie sezonowe, związane z ruchem turystycznym na plażach (zaginięcia osób, utonięcia, dryf w morze różnych obiektów jak: materace, pontony, dmuchane zabawki itd.) Akcje te w znaczny sposób angażują siły MSPiR i niestety charakteryzują się bardzo niskim wskaźnikiem uratowań. Praktycznie w wypadku utonięć plażowych MSPiR zawiadamiana jest z opóźnieniem. Biorąc pod uwagę czas mobilizacji i czas dojazdu lub dopłynięcia z miejsc bazowania sił MSPiR w rejon wypadku, działanie ratowników morskich sprowadza się do poszukiwania i ewentualnego wydobycia zwłok.

Komentarz do punktu 2.5

(11) - Liczba akcji ratowniczych prowadzonych wspólnie z PSP obejmowała: walkę z pożarami statków w portach, poszukiwanie ludzi zaginionych, wydobywanie zwłok topielców oraz ochronę środowiska (wypompowywanie paliwa z obiektów wyrzuconych przez morze na ląd). Ciekawostkę może stanowić fakt uratowania przez ponton straży pożarnej z Pucka "deskarza", który w dniu 12 lutego 2002 roku nie mógł powrócić samodzielnie do brzegu. Biorąc pod uwagę porę roku i panujące w tym dniu trudne warunki pogodowe, akcja ta stanowiła swego rodzaju wyczyn i zakończyła się pełnym sukcesem.

Komentarz do punktu 2.6

(8) - Liczba akcji ratowniczych, w których zaznaczyło się współdziałanie MSPiR i Straży Granicznej. Działania sprowadzały się do wymiany informacji operacyjnych na szczeblu MRCC i Oficera Dyżurnego Operacyjnego Morskiego Oddziału Straży Granicznej oraz udziału okrętów SG w prowadzonych działaniach ratowniczych.

Komentarz do punktu 2.7

(28) - Liczba akcji ratowniczych w których wspólnie z MSPiR udział brali inni użytkownicy morza (statki transportu morskiego, rybackie, Administracji Morskiej oraz Akademii Morskiej). Działania dotyczyły akcji poszukiwawczych ludzi, którzy znaleźli się w wodzie oraz asyst ratowniczych przy zagrożonych statkach i zajęciach dotyczących ITR - Indywidualnych Technik Ratowniczych prowadzonych przez Akademię Morską.

 

Współdziałanie zagraniczne

Komentarz do punktu 3.1

(33) - Liczba akcji w których MSPiR współpracowała z zagranicznymi służbami ratowniczymi. Zakres współdziałania w znacznej mierze dotyczył Morskich Ratowniczych Centrów Koordynacyjnych (MRCC). Obejmował procedury wyjaśniające rzeczywistą sytuację statków, w przypadku odbioru ich komunikatów "distress", przy pomocy wywołań sygnałów cyfrowego selektywnego wywołania (CSW). Wszystkie odebrane przez MRCC Gdynia komunikaty strefy A1 i A2 w liczbie (24) stanowiły przedmiot wyjaśnień i wymiany informacji z bałtyckimi MRCC innych państw. Nadane na Bałtyku przy pomocy cyfrowego selektywnego wywołania komunikaty "distress" są odbierane jednocześnie przez wiele służb ratowniczych. Powoduje to ich natychmiastową reakcję.

Osobną grupę stanowiły alarmy wywołane przez transmisje radioboi EPIRB, w liczbie (10) oraz INMARSAT C, w liczbie (3). Podobnie jak w sytuacji opisanej powyżej wszystkie stanowiły fałszywe alarmy, sprowadzając działanie MRCC Gdynia do procedur wyjaśniających. Transmisje emitowane były przez statki bandery polskiej, względnie bander obcych, w większości z polskich obszarów morskich i portów. Dalszych (6) współdziałań dotyczy rzeczywistych działań ratowniczych w tym medycznej ewakuacji i prowadzonych poszukiwań.

Pozostałe współdziałanie dotyczyło przekazywania zagranicznym MRCC informacji o numerach CSW statków polskich.

Uwaga

"W wielu akcjach ratowniczych wystąpiło jednoczesne współdziałanie kilku uczestników wymienionych w punkcie 2 i punkcie 3."

Jak wykazują dane statystyczne MSPiR oprócz akcji współdziałania, wykonała 135 akcji ratowniczych samodzielnie. Akcje te prowadzone były przy pomocy sił MSPiR tj. morskich statków ratowniczych i brzegowych stacji ratowniczych, w całości koordynowane były przez Morskie Ratownicze Centrum Koordynacyjne Gdynia.. W akcjach tych skupia się cały zakres zadań związanych z poszukiwaniem i ratowaniem życia ludzkiego na morzu, jak również zadań z zakresu zwalczania zagrożeń i zanieczyszczeń do wypełniania, których powołano Morską Służbę Poszukiwania i Ratownictwa.

Dane znajdujące się w posiadaniu MSPiR (nie stanowiły przedmiotu niniejszego opracowania) wskazują na występowanie tendencji systematycznego wzrostu akcji współdziałania, co należy uznać za symptom bardzo pozytywny. W chwili obecnej, żadna służba ratownicza nie jest w stanie samodzielnie podołać wszystkim zagrożeniom cywilizacyjnym i dlatego powinna korzystać z wiedzy, doświadczenia i potencjału innych służb lub instytucji. W obecnej dobie, sprawa współdziałania zyskuje rangę kluczową.

Dane statystyczne i opracowanie:

Szef Wydziału Poszukiwania i Ratownictwa Morskiego
Andrzej Trojanowski